„Studentima s invaliditetom i dalje nijesu obezbijeđeni adekvatni uslovi za sticanje visokog obrazovanja, niti se u dovoljnoj mjeri radi na stvaranju mogućnosti za poboljšanje položaja osoba s invaliditetom. Prije svega, ustanove visokog obrazovanja nijesu ni dalje pristupačne studentima s invaliditetom u skladu sa Zakonom o uređenju prostora i izgradnji objekata i standardima pristupačnosti definisanim Pravilnikom o bližim uslovima i načinu prilagođavanja objekata za pristup i kretanje lica smanjene pokretljivosti i lica sa invaliditetom, posebno imajući u vidu da su svi novosagrađenhi javni objekti morali biti pristupačni u samoj fazi izgradnje još od 2008, a da su svi sagrađeni prije 2008. proces rekonstrukcije i prilagođavanja trebali završiti u roku od pet godina, odnosno do avgusta 2013.“ ukazuje Udruženje mladih sa hendikepom Crne Gore (UMHCG)  povodom 4. aprila, Dana studenata.

Prije mjesec dana je najavljena rekonstrukcija i dogradnja Arhitektonskog fakulteta, pa ovim putem apelujemo da se prilikom izvođenja najavljenih radova ispoštuju svi standardi pristupačnosti za osobe smanjene pokretljivosti i osobe s invaliditetom jer poštujući standarde Univerzitet Crne Gore, kao najbrojnija fakultetska jedinica, treba da radi na omogućavanju adekvatnih uslova za studente s invaliditetom, uzimajući u obzir već definisane zakonske norme. Osim toga, poštovanje stndarda pristupačnosti treba osigurati i prilikom najavljene izgradnje novog studentskog doma u Nikšiću, a kod već postojećih studentskih domova treba raditi na poboljšanju uslova pristupačnosti jer oni nijesu u potpunosti prilagođeni osobama s invaliditetom.

Pristupačnost je pravo osoba s invaliditetom (OSI), i njenim obezbjeđivanjem se utiče na to da studenti imaju veći izbor prilikom upisa na fakultet, što sada, nažalost, nije slučaj. Pritom, pristupačnost ne znači samo fizički pristup nekom objektu, ustanovi ili površini, već i brojne druge elemente za samostalno kretanje svih kategorija osoba s invaliditetom, zatim informacije i komunikacije, informaciono-komunikacione tehnologije, saobraćaj i usluge. 

I dalje imamo situaciju da studenti uče iz literature u kojoj se nalaze neadekvatni i omalovažavajući termini koji se odnose na osobe s invaliditetom, što odražava i odnos prema njima, a ne samo puke pojmove, i zbog toga je riječ o negativnim i neprihvatljivim praksama koje opstaju decenijama i ne mijenjaju se u skladu s duhom vremena koje se zasniva na ljudskim pravima. Navedenim se stvara loša slika i gradi negativan stav prema osobama s invaliditetom među onima koji rade s njima, ali i među onim OSI koje nijesu osnažene i edukovane, koje se na taj način obeshrabruju. 

Pored toga, važno je obezbijediti i pristupačnesadržaje i metode izvođenja nastave. To znači da je neophodno propisati i obavezu ustanova da obezbijede sredstva za pristupačnost u izvođenju nastave i nastavnih programa i sadržaja, poput znakovnog jezika jer su osobe s oštećenjem sluha skoro potpuno onemogućene da se obrazuju, što predstavlja jedan vid sistemske diskriminacije.

Nadalje, neophodno je asistenciju u nastavi propisati kao pravo studenata s invaliditetom. Naime, asistencija u nastavi propisana je na nivou osnovnog i srednjeg obrazovanja, iako ni na tim nivoima ne fukcioniše na zadovoljavajući način, dok ovaj servis podrške nije nikako zakonski regulisan na nivou visokog obrazovanja. Ovakav servis podrške, pored ostalog, je važan osobama s invaliditetom prilikom dolaska u novu sredinu, odnosno može doprinijeti prevazilaženju psiholoških barijera, posebno ako se radi o osobama s invaliditetom koje su znanje sticale u zatvorenim institucijama i segregišućim okruženjima, kakva su tzv. resursni centri i posebna odjeljenja u redovnim školama. Obezbijeđivanjem ovog servisa bi se spriječila praksa da studenti s invaliditetom nekada odustanu od školovanja. 

Iz godine u godinu ponavljamo iste stvari odnosno ukazujemo na iste probleme, dok dolaze nove generacije, koje žele da se usavršavaju, i stiču nova znanja u želji da budu stručnjaci u različitim oblastima, ali dok god imamo ovakve prakse sve ostaje na nivou prazne priče i tako sve do sljedećeg 4. aprila.

Pripremila: Anđela Miličić, koordinatorka Studentske savjetodavne kancelarije