Golbal reprezentacija Crne Gore, u cilju što bolje pripreme za Evropsko prvenstvo – A divizije u Samsunu(1-13.novembar), učestvovaće od 15. oktobra do 17. oktobra 2021. na prestižnom Espo Grand Pri turniru u Finskoj.

Na turniru u finskom gradu Espo koji okuplja samo ekipe iz A divizije, osim crnogorske i selekcije domaćina, učestvovaće i reprezentacije Španije, Grčke, Rusije i Ukrajine.

„Pripreme teku po planu,momci vrijedno rade. Espo je generalna proba pred Evropsko prvenstvo. Igraćemo sa direktnim rivalima koji nas očekuju u Turskoj. Planirano je da se odigra dosta mečeva u Finskoj, tako da ćemo nakon turnira imati dobar uvid u trenutnu formu i kvalitet u odnosu na najjaće evropske ekipe“, rekao je selektor  Nikola Curovic.

Crnogorski golbalisti danas, prvog takmičarskog dana, igraće s Rusijom (9.00) i Finskom (16.15).

Dan kasnije sastaće se s Grčkom (8.00) i Španijom (14.00), dok je za 17. oktobar 2021. zakazan duel posljednjeg kola s Ukrajinom (7.10).

U poslijepodnevnom programu predviđeni su dueli za konačan plasman, odnosno za peto, treće i prvo mjesto.

Crnogorska reprezentacija u Finskoj nastupiće u sastavu Goran Macanović, Miloš Ranitović, Nikola i Marko Nikolić i Mirnes Ramović, a predvodiće je selektor Nikola Curovic.

Crnogorska selekcija prvu fazu završnih priprema odradila je u Nikšiću od 8. oktobra do 13. oktobra 2021, a u sparingu im je pomagao poznati srpski paraolimpijac Miloš Grlica.

Izabranike selektora Čurovića, nakon turnira u Finskoj i novog okupljanja u Nikšiću, očekuju sparinzi sa Italijom od 22. oktobra do 25. oktobra 2021. u Rimu.

Posljednja etapa priprema biće odrađena u trenažnoj bazi golbal reprezentacije u Nikšiću, gdje će crnogorskim golbalistima pomagati jedan od najboljih svjetskih igrača, Slovenac Matej Ledinek.

Crnogorski golbalisti na EP u Samsunu igraće u A grupi s Njemačkom, Turskom, Finskom i Grčkom.

Rivali u B grupi biće Litvanija, Ukrajina, Belgija, Španija i Rusija.

Po četiri prvoplasirane reprezentacije izboriće četvrtfinale, dok će najslabije selekcije iz obje grupe izgubiti status člana A divizije.

U niži rang, nakon nokaut faze, preseliće se i osmoplasirana reprezentacija.

Crnogorski golbalisti nastup u elitnom rangu, među deset najboljih evropskih selekcija, izborili su plasmanom u finale B šampionata Evrope, početkom juna u finskom Lahtiju.

Izvor: portal Paraolipijiski komitet Crne Gore

Priredio: Ivan Čović

U susret 10. oktobru - Svjetskom danu mentalnog zdravlja ukazujemo na značaj zaštite i očuvanja mentalnog zdravlja osoba s invaliditetom. Biti zdrav ne podrazumijeva samo zdravo tijelo, već i zdravu psihu. Biti mentalno zdrav, znači  biti u stanju blagostanja u kojem svaka osoba ostvaruje svoj potencijal, nosi se sa svakodnevnim životnim stresorima, da može produktivno raditi i da je u mogućnosti da doprinosi svojoj zajednici. Izazovi su veliki, a prijetnja je stvarna.

Svakodnevno smo izloženi raznim stresorima, koji predstavljaju prijetnju mentalnom zdravlju. Osobe s invaliditetom su često izložene negativnim socio-ekonomskim i okolinskim faktorima koji mogu nepovoljno uticati na njih. Socio-ekonomoske prepreke sa kojima se osobe s invaliditetom suočavaju uglavnom se odnose na nezaposlenost, neriješena stambena pitanja i niska novčana primanja. Kada na to dodamo osjećaj nesigurnosti, nedostatak podrške na više nivoa i nerazumijevanje, pitanje mentalnog zdravlja dobija jednu sasvim novu dimenziju. Društvena klima koja nije zasnovana na poštovanju ljudskih prava, demokratije i inkluzije negativno će se odraziti i na mentalno zdravlje populacije. Osobe s invaliditetom su, u društvu, diskriminisane na više načina. Diskriminatorna atmosfera stvara uslove za neadekvatno socijalno integrisanje, umanjuje kvalitet života osoba s invalidtetom, ali i doprinosi niskom samopouzdanju i samopoštovanju. Takva atmosfera dodatno izoluje osobe s invaliditetom i onemogućava stvaranje adekvatnih uslova za rast i razvoj.

Da bismo preventivno djelovali i očuvali svoje mentalno zdravlje, za početak je važno identifikovati kakvim smo stresorima okruženi, koje dostupne sisteme podrške imamo i šta možemo promijeniti u svojoj okolini. Osobama s invaliditeom je potrebno pružati pravovremenu i kontinuiranu psihološku podršku. Važno je naglasiti da neophodnost ovog tipa podrške nije uslovljena invalidnošću pojedinca, već preprekama koje se nalaze u društvu.

Autorka: Dragana Đokić, dipl. psihološkinja

Udruženje mladih sa hendikepom Crne Gore realizuje projekat OSnaŽene (WomE(n)mPoWereD) uz finansijsku podršku Ambasade SAD u Podgorici.

Projekat ima za cilj da osvijetli temu ekonomskog nasilja i doprinese smanjenju stepena ekonomskog nasilja nad ženama s invaliditetom (ŽSI) u Crnoj Gori.

Direktna ciljna grupa projekta su žene s invaliditetom, profesionalci u sistemu socijalne zaštite, inspekcija socijalne i dječje zaštite, dok indirektnu ciljnu grupu čine sve osobe s invaliditetom, članovi njihovih porodica, organizacije osoba s invaliditetom, organizacije civilnog društva, mediji, Ministarstvo finansija i socijalnog staranja, Ministarstvo ekonomskog razvoja, Vlada Crne Gore i cijelo društvo.

Projektom će biti sprovedeno istraživanje o ekonomskom nasilju nad ŽSI, organizacija radionice za ŽSI o ekonomskom nasilju i mehanizmima zaštite, radionice za zaposlene u oblasti socijalne zaštite i Inspekcije socijalne i dječje zaštite o ekonomskom nasilju nad ŽSI i mehanizmima prevencije, psihološko savjetovalište za ŽSI, aktivnosti zagovaranja – sastanci i inicijative i medijska kampanja.

Aktivnosti projekta realizuju se u okviru programa malih grantova Komisije za demokratiju Ambasade SAD u Podgorici. Realizacija projekta traje šest mjeseci počev od oktobra 2021.

U mišljenju koje potpisuje Nerma Dobardžić napominje se da Ustav Crne Gore, međunarodni ugovori i zakonski okvir nesumnjivo nameću dužnost nadležnih organa da preduzmu sve potrebne mjere radi obezbjeđivanja pristupačnosti objektima i površinama u javnoj upotrebi.

Tokom gradnje vrtića u podgoričkom naselju Blok VI, građevinski inspektor zanemario je okolnost da je pristupačnost jedno od osnovnih načela Konvencije o pravima osoba sa invaliditetom (OSI) i preduslov za ostvarivanje mnogih drugih ljudskih prava.

To se navodi u mišljenju institucije Zaštitnika ljudskih prava i sloboda, kojoj se obratilo Udruženje mladih sa hendikepom Crne Gore (UMHCG), radi poštovanja standarda pristupačnosti prilikom izgradnje ove predškolske ustanove.

Nakon objave na sajtu Vladine Uprave javnih radova da je donijeta odluka o izgradnji vrtića u Bloku VI, Udruženje se u maju prošle godine obratilo angažovanim preduzećima s molbom da im dostave na uvid projektnu dokumentaciju za izgradnju tog objekta u kako bi se cilju sagledalo poštovanje standarda pristupačnosti za OSI.

Nakon detaljnog uvida u dokumentaciju, utvrdili su da određeni elementi pristupačnosti nisu u skladu s Pravilnikom o bližim uslovima i načinu prilagođavanja objekata za pristup i kretanje lica smanjene pokretljivosti i lica sa invaliditetom, zbog čega su krajem juna iste godine jednoj od njih uputili inicijativu za poštovanje standarda i apelovali da se oni poštuju kako bi izbjegli moguće zakonske sankcije.

Kako nisu dobili odgovor od tog preduzeća u pisanoj formi, u julu prošle godine uputili su Direktoratu za inspekcijske poslove i licenciranje tadašnjeg Ministarstva održivog razvoja i turizma zahtjev za nadzor u vezi s poštovanjem standarda. Međutim, iz Udruženja ističu do od dana obraćanja zaštitniku nisu dobili ni izvještaj inspekcije o eventualnom postupanju.

„Na osnovu sadržine dostavljenog izjašnjenja Ministarstva, odnosno urbanističko, građevinskog inspektora, proizilazi da se Ministarstvo nije suštinski izjasnilo na navode iz pritužbe. Naime, umjesto izjašnjenja u pogledu postupanja po zahtjevu, odnosno inicijativi Udruženja, Ministarstvo je obavijestilo zaštitnika o postupanju po inicijativi, koje postupanje nije predmet postupka kod zaštitnika. Dalje, ne može se zaključiti ni da je podnosiocu pritužbe dostavljen odgovor vezano za zahtjev za nadzor u vezi sa poštovanjem standarda pristupačnosti prilikom izgradnje vrtića”, navodi se u mišljenju.

Zaštitnik nije mogao zaključiti da je Ministarstvo, odnosno nadležni inspektor razmotrio predmetnu inicijativu, „odnosno nije u dostavljenom izjašnjenju opovrglo navode iz pritužbe, čime je povrijedio pravo Udruženja da podnijeta inicijativa bude razmotrena i da o tome dobije obavještenje, shodno odredbi člana 13 stav 1 tačka 1 Zakona o inspekcijskom nadzoru”.

Dobardžić je dala dvije prepruke Ministarstvu ekologije, prostornog planiranja i urbanizma, od kojih je jedno da shodno Zakonu o inspekcijskom nadzoru bez daljeg odlaganja razmotri inicijativu za pokretanje postupka inspekcijskog nadzora i da o tome obavijesti udruženje.

Druga preporuka je da u budućim ovakvim situacijama, blagovremeno i ažurno postupa po inicijativama, a imajući u vidu i poštovanje standarda pristupačnosti i značaj pristupačnosti za samostalan život i puno i ravnopravno učešće osoba s invaliditetom u društvu.

Izvor: portal Vijesti

Priredio: Ivan Čović

Udruženje mladih sa hendikepom Crne Gore (UMHCG) poziva osobe s invaliditetom iz Opštine u okviru Glavnog grada - Golubovci zainteresovane za korišćenje usluge personalnog asistenta ili ličnog pratioca, da se prijave za korišćenje neke od navedenih usluga u trajanju od tri mjeseca, a nakon inicijalne procjene potreba za podrškom druge osobe. 

Zainteresovani kandidati se mogu prijaviti na mejl adresu Ova adresa el. pošte je zaštićena od spambotova. Omogućite JavaScript da biste je videli. s naznakom Prijava za uslugu ili na brojeve telefona 020 265 650,  067  801 761 ili 069 385 981, najkasnije do 8. oktobra 2021.

Usluga se obezbjeđuje u okviru projekta (Samo)stanost je pravo! koji sprovodi UMHCG, uz podršku Opštine u okviru Glavnog grada - Golubovci. Projektom se želi doprinijeti unapređenju položaja OSI i djece s invaliditetom na teritoriji Golubovaca kroz razvoj usluga podrške za samostalni život u zajednici.

U ponedeljak 27.9.2021, održan je okrugli sto s zaposlenima Opštine Nikšić u okviru projekta „Vrijeme je da kažemo NE diskriminaciji osoba oštećenog vida“, koji je finansijski podržan od strane Ministarstva pravde, ljudskih i manjinskih prava Crne Gore, a sprovodi ga Savez slijepih Crne Gore (SSCG) u partnerstvu s Organizacijom slijepih za Nikšić, Šavnik i Plužine. Cilj Projekta je da podigne i unaprijedi nivo znanja o poštovanju ljudskih prava uopšte i suzbije i ublaži diskriminaciju u svim pojavnim oblicima, kao i omogućavanje ravnopravnosti u uživanju ljudskih prava osobama s oštećenjem vida na lokalnom nivou.

Okrugli sto je održan u cilju podizanja nivoa svijesti i znanja o uvažavanju prava osoba s invaliditetom bez diskriminacije i u skladu s mjerama Akcionog plana za 2019-2020. Strategije za zaštitu lica s invaliditetom od diskriminacije i promociju jednakosti 2017-2021, na kojem se govorilo o borbi protiv diskriminacije, otkrivanja i prepoznavanja iste. Na ovaj način, kroz otvorenu diskusiju, pokrenuta je tema diskriminacije u oblasti pristupačnosti, dostojanstva, učešća u donošenju odluka.

U većini lokalnih samouprava osobama s oštećenjem vida nije omogućeno da ostvare elementarna prava, pa su tako gotovo svakodnevno prisutni slučajevi diskriminacije zbog nepristupačnosti lokalnih samouprava, njihovih službi i organa koji bi trebali biti u službi svih građana/ki.

Ograničeno je ili onemogućeno učešće u donošenju odluka na lokalnom nivou, pa je samim tim poljuljano njihovo samopouzdanje i osjećaj dostojanstva osoba s oštećenjem vida

Nakon prezentovanja definicija diskriminacije, razumnih adaptacija, univerzalnog dizajna, UN Konvencije o pravima OSI, Zakona o zabrani diskriminacije OSI s akcentom na pristupačnost i diskriminaciju od strane predstavnika SSCG, Katarine Bigović i Gorana Macanovića, diskutovalo se o elementima pristupačnosti.

Opština Nikšić nije pristupačna za osobe s oštećenjem vida. Nema natpise na Brajevom ni na ulaznim vratima, ni na vratima kancelarija, sala u okviru zgrade Opštine. Web stranica opštine Nikšić nije pristupačna za osobe s oštećenjem vida. Zahtjevi s web stranice su u nečitljivom pdf format.

Osoba s oštećenjem vida ne bi mogla ni da boravi ni da se kreće u zgradi opštine, jer ne postoji orjentacioni plan, nema postavljenih taktilnih staza.

Predstavnici koji su prisustvovali okruglom stolu za neke od zakonskih obaveza čuju po prvi put, a nisu upoznati ni s obavezom donošenja Lokalnog akcionog plana za integraciju i zaštitu od diskriminacije OSI.

Nakon jako konstruktivne diskusije, dogovoreni su naredni koraci:

– Postavljanje oznaka na brajevom pismu na ulaznim vratima, vratima kancelarija, sala, toaleta i sl. u zgradi Opštine uz saradnju sa SSCG.

– Planiranje postavljanja taktilnih staza vodilja u zgradi Opštine u 2022.

– Postavljanje zvučne signalizacije na semaforima na minimum jednoj raskrsnici u 2022.

– Rad na pristupačnosti sajta za korisnike, osobe s oštećenjem vida

– Razmatranje mogućnosti zaposlenja OSI.

Ostajemo u nadi da će ovo biti prvi koraci koje će Opština Nikšić učiniti na putu prema smanjenju stepena diskriminacije OSI i omogućavanju učešća osoba s oštećenjem vida na jednakoj osnovi s drugim građanima.

Izvor: portal Saveza slijepih Crne Gore

Priredio: Ivan Čović

Udruženje mladih sa hendikepom Crne Gore (UMHCG) organizuje prvu od tri planirane dvodnevne radionice s nastavnim osobljem u Podgorici, 29. i 30. septembra 2021, s početkom u 10.00 časova, u hotelu Hilton (sala Princeza Milica).

Naime, UMHCG je kod Zavoda za školstvo predalo za akreditaciju Program obuke za nastavno osoblje pod nazivom: Obuka za nastavno osoblje o osnovnim temama invaliditeta i inkluzivnog obrazovanja: Nauči - primijeni – promijeni, nakon čega su planirane tri dvodnevne radionice za nastavno osoblje u centralnoj, sjevernoj i južnoj regiji.

Ovaj Program ima za cilj da podstakne sticanje određenih, specifičnih znanja kod nastavnog osoblja, a koje će primijeniti u radu s osobama s invaliditetom, prije svega, kroz upotrebu adekvatne terminologije i modela pristupa invaliditetu, ali i kroz shvatanje uloge i značaja upotrebe adekvatnih servisa podrške za učenike s invaliditetom (usluga dostupnog prevoza, asistencija u nastavi). Takođe, fokus će biti na prilagođavanju nastavnog procesa i metoda rada za sve učenike s invaliditetom, kako bi na pravi način učenici sticali znanja i vještine i ista usvajali u što većoj mjeri. Na ovaj način učenici će biti motivisani da nastave dalje školovanje odnosno upišu fakultet. 

Programom su obuhvaćene sljedeće teme:

• Invaliditet i modeli pristupa invaliditetu; koja u okviru sesije obuhvata i podteme: Jezik, terminologija i modeli pristupa invaliditetu, i Terminologija i modeli pristupa invaliditetu u obrazovnom sistemu; zatim
• Servisi podrške za učenike s invaliditetom; s podtemama Uloga škole i nastavnika u obezbjeđivanju servisa podrške za učenike s invaliditetom; i 
• Inkluzija i inkluzivno obrazovanje kao pojam i pravo OSI; s podtemama Analiza statusa inkluzivnog obrazovanja u Crnoj Gori; i IROP i ITP kao osnova izjednačavanja mogućnosti u obrazovanju.

Cilj ove aktivnosti je da doprinese većoj informisanosti nastavnog osoblja kada je riječ o pravima djece s invaliditetom i adekvatnim pristupima u radu s OSI, servisima podrške, koji su potrebni učenicima s invaliditetom tokom trajanja njihovog obrazovanja, asistivnom tehnologijom, načinima izjednačavanja mogućnosti i dr. 

Aktivnosti se realizuju u okviru projekta Nauči – primijeni – promijeni koji sprovodi UMHCG uz finansijsku podršku Ministarstva prosvjete, nauke, kulture i sporta, po Javnom konkursu Inkluzija na djelu, raspisanom od strane Komisije za raspodjelu sredstava nevladinim organizacijama u oblasti institucionalnog i vaninstitucionalnog obrazovanja-podoblast podrška inkluzivnom obrazovanju u 2020.

Pripremila: Anđela Miličić, koordinatorka projekta

Udruženje mladih sa hendikepom Crne Gore (UMHCG) pruža besplatno pravno savjetovalište i besplatnu pravnu pomoć za žene i djevojčice s invaliditetom žrtve nasilja (ŽSI).

Ova aktivnost podrazumijeva kontinuirano pružanje besplatnog pravnog informisanja, besplatnih pravnih savjeta i besplatne pravne pomoći za ŽSI s iskustvom nasilja. Cilj pružanja usluga besplatnog pravnog savjetovališta je da se djevojčice i žene s invaliditetom koje su žrtve nasilja podstaknu na aktivnije zalaganje za svoja prava, uključujući i informisanje o mehanizmima zaštite od nasilja i upotrebu pravnih sredstava i pravnih ljekova. Kroz mehanizam besplatne pravne pomoći žene s invaliditetom, korišćenjem usluga našeg advokatskog tima mogu biti zastupane u svim pravnim poslovima i postupcima pred svim institucijama sistema. 

Besplatno pravno savjetovalište pruža se svakog radnog dana (ponedeljak – petak) u terminu od 8.30 do 16.00 časova. Pravni savjeti mogu se tražiti lično, u prostorijama UMHCG-a, uz molbu prethodne najave dolaska zbog aktuelnih mjera zaštite protiv virusa COVID-19, putem fiksnog i mobilnog telefona: 020/265-650, 069/385-981, 067/801-761, e-maila: Ova adresa el. pošte je zaštićena od spambotova. Omogućite JavaScript da biste je videli., Fejsbuk stranice, Instagram naloga, putem čata na portalu DisabilityInfo.me, čata na platformi Vršnjačkapodrška.me (po sopstvenom izboru zainteresovanih). 

Napomena: Anonimnost korisnica usluga beslatnog pravnog savjetovališta je zagarantovana. 

Aktivnost se od početka septembra sprovodi u okviru projekta ZAštićene, OSnažene, sIgurne uz finansijsku podršku Austrijske razvojne agencije (Austrian Development Agency – ADA) posredstvom Centra za ženska prava kao mini grant projekta Institucionalizacija kvalitetnih usluga rehabilitacije i integracije za žrtve nasilja.

Udruženje mladih sa hendikepom Crne Gore (UMHCG) poziva nastavnike/ce zaposlene u srednjim školama, kao i stručne saradnike/ce ili saradnike/ce u nastavi za učešće na dvodnevnoj radionici u okviru projekta Nauči – primijeni – promijeni koje su planirane da se održe krajem septembra i tokom oktobra.  

Naime, u okviru pomenutog projekta UMHCG je predalo Program za akreditaciju obuke za nastavno osoblje kod Zavoda za školstvo pod nazivom: Obuka za nastavno osoblje o osnovnim temama invaliditeta i inkluzivnog obrazovanja: Nauči - primijeni – promijeni, nakon čega su planirane tri dvodnevne radionice za nastavno osoblje u centralnoj, sjevernoj i južnoj regiji.

Svi zainteresovani za učešće na prvoj dvodnevnoj radionici koja će se održati u Podgorici, 29. i 30. septembra 2021, mogu se prijaviti najkasnije do srijede, 22. septembra 2021. do 12.00 časova na sljedeći mejl Ova adresa el. pošte je zaštićena od spambotova. Omogućite JavaScript da biste je videli., dok se zainteresovani za učešće na radionicama koje će se održati u južnoj i sjevernoj regiji mogu prijaviti zaključno do petka, 8. oktobra 2021. O terminima održavanja preostale dvije radionice zainteresovani će biti naknadno obaviješteni, kao i o ostalim organizacionim detaljima. 

Ovaj Program ima za cilj da podstakne sticanje određenih, specifičnih znanja kod nastavnog osoblja, a koje će primijeniti u radu s osobama s invaliditetom, prije svega, kroz upotrebu adekvatne terminologije i modela pristupa invaliditetu, ali i kroz shvatanje uloge i značaja upotrebe adekvatnih servisa podrške za učenike s invaliditetom (usluga dostupnog prevoza, asistencija u nastavi). Takođe, fokus će biti na prilagođavanju nastavnog procesa i metoda rada za sve učenike s invaliditetom, kako bi na pravi način učenici sticali znanja i vještine i ista usvajali u što većoj mjeri. Na ovaj način učenici će biti motivisani da nastave dalje školovanje odnosno upišu fakultet. 

Programom su obuhvaćene sljedeće teme:

• Invaliditet i modeli pristupa invaliditetu; koja u okviru sesije obuhvata i podteme: Jezik, terminologija i modeli pristupa invaliditetu, i Terminologija i modeli pristupa invaliditetu u obrazovnom sistemu; zatim

• Servisi podrške za učenike s invaliditetom; s podtemama Uloga škole i nastavnika u obezbjeđivanju servisa podrške za učenike s invaliditetom; i 

• Inkluzija i inkluzivno obrazovanje kao pojam i pravo OSI; s podtemama Analiza statusa inkluzivnog obrazovanja u Crnoj Gori; i IROP i ITP kao osnova izjednačavanja mogućnosti u obrazovanju.

Ova aktivnost se realizuje u okviru projekta Nauči – primijeni promijeni, koji je finansijski podržan od strane Ministarstva prosvjete, nauke, kulture i sporta, kroz konkurs Inkluzija na djelu za finansiranje projekata/programa za NVO u oblasti institucionalnog i vaninstitucionalnog obrazovanja-podoblast podrška inkluzivnom obrazovanju za 2020.

Pripremila: Anđela Miličić, koordinatorka projekta

Mladima s invaliditetom se moraju pružiti šanse, podrška i motivacija za aktivno učešče u procesima koji ih se tiču, kao i životu zajednice, kako ne bi ostali pasivni sudionici promjena i važnih društvenih procesa. Ovo je poručeno na onlajn panelu na temu Mladi s invaliditetom kao lideri promjena – perspektive regiona, koji je organizovalo Udruženje mladih sa hendikepom Crne Gore (UMHCG), a u kom su učešće uzeli predstavnici organizacija osoba s invaliditetom iz Crne Gore, Srbije, Bosne i Hercegovine i Kosova. Panel je otvorila predstavnica Delegacije Evropske unije u Crnoj Gori Ana Mariguesa Lorencen (Ana Mariguesa Lorentzen), koja je pozdravila prisutne i poželjela im uspješan rad, uz nagašavanje značaja programa za podizanje kapaciteta mladih, nakon čega se učesnicima obratila Aleksandra Gligorović ispred tima EU TACSO 3 projekta i predstavila mogućnosti koje se kroz njega pružaju organizacijama civilnog društva. 

Na pitanje kako ocjenjuju položaj mladih s invaliditetom u njihovim zemljama, o pozitivnim aspektima i primjerima, ali i najvećim izazovima, sagovornici ističu da su mladi s invaliditetom, i pored relativno dobrih zakonskih rješenja, i dalje u značajnoj mjeri isključeni. Marina Vujačić iz Udruženja mladih sa hendikepom Crne Gore istakla je da, iako je Crna Gora kandidat za članstvo u EU i ima generalno dobre politike o mladima, mladi s invaliditetom i dalje ostaju isključeni jer praksa ne prati politiku, te da je potrebno više uključiti mlade s invaliditetom, prvenstveno u oblastima obrazovanja i zapošljavanja. Suvad Zahirović iz Informativnog centra za osobe s invaliditetom “Lotos” iz Tuzle (Bosna i Hercegovina) naveo je da i pored mjera koje su namijenjene uključivanju mladih s invaliditetom, oni još nijesu dovoljno uključeni u društvo, čemu doprinosi i loš kvalitet obrazovanja, nedostatak pomagala i znanja kako se ona koriste, te zavisnost od porodice. Jovana Krivokuća-Milovanović iz Foruma mladih sa invaliditetom iz Beograda (Srbija) ističe da je regulativa prilično dobra, ali da u njoj nema u dovoljnoj mjeri posebnog fokusa na mlade s invaliditetom, te da su potrebni i obrazovanje, i zapošljavanje, ali da i dalje postoji visok nivo predrasuda i stereotipa s kojima se iz godine u godinu vodi borba koja ne prestaje. Rustem Gaši (Rrustem Gashi) iz organizacije Handikos sa Kosova navodi kako se najveće prepreke za mlade s invaliditetom i dalje susreću u obrazovnom sistemu, te neodrživim projektima kojima se mladi s invaliditetom uključuju u donošenje odluka samo na ograničeni period. 

Upitani u kojoj mjeri je situacija u vezi s koronavirusom uticala na promjene položaja osoba s invaliditetom i postoje li neke lekcije koje smo naučili iz ove situacije, Vujačić je navela da su se osobe bez invaliditeta u situaciji COVID-19 našle u situaciji u kojoj su mnoge osobe s invaliditetom bile svakodnevno i prije pandemije. Posebno navodi da se povećao stepen siromaštva osoba s invaliditetom, da su porasli troškovi života, a da pritom mjere za oporavak nijesu uključivale mlade, niti je bilo specifičnih mjera razvijenih od strane države za podršku mladima s invaliditetom, te da je dug put potreban da bi se uticalo na smanjenje nejednakosti. Zahirović je istakao da za mnoge osobe s invaliditetom pandemija nije uticala na stepen izolovanosti kojoj su već bile izložene. On navodi najveće izazove u oblasti obrazovanja, usljed nedostataka asistivnih tehnologija i needukovanosti đaka s invaliditetom i nastavnog osoblja da ih koriste, što je umnogome otežalo prelazak na nove modele nastave. Isitiče i pozitivan aspekt grupa samopodrške, koje su se kod njih pružale u onlajn formatu, kao i drugih usluga obezbijeđenih od strane organizacija. Krivokuća-Milovanović navodi izostanak servisa podrške kao najveći izazov, uz brojne probleme u oblasti zapošljavanja – nepostojanje pristupačnog i dostupnog prevoza, nemogućnost onlajn rada i obezbjeđivanja mjera zaštite i zdravlja na radu, kao i negativnu posljedicu koju je pandemija ostavila na neaktivnost mladih s invaliditetom,  koji su postali pasivniji, i manje zainteresovani za rad na sebi. Pored ovih problema, s kojima se očigledno suočio cijeli region, ali i svijet, Gaši navodi izazove u postojanju pristupačnih i dostupnih informacija o pandemiji, zaštiti i mjerama prevencije za sve osobe s invaliditetom, koje su većinski bile obezbjeđivane od strane organizacija osoba s invaliditetom. 

Svi sagovornici vide regionalne inicijative kao primjer dobrih rješenja za poboljšanje položaja mladih s invaliditetom i korišćenje primjera dobre prakse i za nacionalni nivo zagovaranja. Vujačić u tom smislu navodi da su regionalne inicijative od velikog značaja za promjene na nacionalnom, ali i na lokalnom nivou, te da će, ne budu li se mladi s invaliditetom uključivali s dugim mladima ostati da žive u getu, u nekoj vrsti socijalne distance, i da je regionalna saradnja prostor u kome se može mnogo zajednički raditi za pozitivne promjene. Zahirović je istakao veliki problem u dominaciji medicinskog modela pristupa invaliditetu u nekim organizacijama, zbog čega nema ni adekvatne uključenosti mladih s invaliditetom, kao i nepostojanje organizacija u ruralnim područjima, koje bi više radile na regionalnoj saradnji između mladih s invaliditetom i njihovih vršnjaka bez invaliditeta i preporučuje da se pitanja mladih s invaliditetom moraju više promovisati u omladinskim politikama. Bez prostora za mlade s invaliditetom da iskažu svoj stav i umrežavaju se, teško se može ići ka promjenama, navodi on. Krivokuća-Milovanović istakla je problem nedovoljne vidljivosti i manjka prostora za mlade s invaliditetom, o čijem položaju se ne govori u dovoljnoj mjeri, te da im je bitno dati prostor da se vide, da budu uključeni. Takođe, problematizuje i teško dopiranje do mladih s invaliditetom i motivisanje da se uključe kao aktivisti, bez kojih se ne može mnogo uraditi. Ona je istakla i pozitivne primjere prenosa regionalnih praksi na nacionalni nivo, te važnost novih regionalnih inicijativa za saradnju i uključivanje mladih s invaliditetom. Gaši u svom odgovoru navodi takođe primjere sastanaka za razmjenu znanja i iskustava, uključujući i regionalni nivo, kao način da se zajednički savladaju neki od izazova. 

Posle panela uslijedila je diskusija u kojoj su panelisti i učesnici razmjenjivali mišljenja o načinu motivisanja i podsticanja mladih s invaliditetom za aktivnije učešće u radu organizacija, lične primjere pozitivnih mjera koje su u njihovim organizacijama ili sredinama dale rezultate, te zaključili da jedino davanjem glasa i prostora mladima s invaliditetom, ne samo u okviru pokreta za prava osoba s invaliditetom, već omladinskog i civilnog sekora i građanskog aktivizma u cjelini, možemo očekivati značajnije promjene njihovog položaja u cijelom regionu. 

Aktivnost je održana kao dio programa Transformacija za efikasno učešće (Transformation for Efficient participation – TEN)  koji UMHCG sprovodi uz podršku Evropske unije kroz EU TACSO 3 P2P Program tehničke podrške organizacijama civilnog društva na Zapadnom Balkanu i u Turskoj, koji sprovode konzorcijum GDSI Limited i LDK Consultants, s ciljem podrške organizacijama civilnog društva iz IPA regiona kako bi proširili svoje znanje o EU i evropskim integracijama, i stvaranje mogućnosti za međunarodno i regionalno umrežavanje i podršku izgradnji kapaciteta i sinergiji djelovanja OCD.