U okviru Erasmus + projekta Inkluzivno visoko obrazovanje na Zapadnom Balkanu – IDEA (Inclusive tertiary EDucation in the West BalkanS – IDEA) na Univerzitetu Donja Gorica obilježen je Međunarodni dan osoba s invaliditetom u saradnji sa Udruženjem mladih sa hendikepom Crne Gore (UMHCG). Događaj je održan u petak, 3. decembra s početkom u 10:00 časova, u Galeriji Unoiverziteta Donja Gorica (UDG).

Ispred Univerziteta Donja Gorica prisutnima su se obratile mr Bojana Mališić, Kancelarija za međunarodnu saradnju UDG kao i doc. dr Tatjana Burzanović, dekanica Fakulteta za dizajn i multimediju. Ispred UMHCG pristunima se obratila Anđela Miličić, koordinatorka Studentske savjetodavne kancelarije u Udruženju mladih sa hendikepom Crne Gore.

U uvodnim obraćanjima ukratko su predstavljene aktivnosti projekta kao i cilj projekta - da se doprinese poboljšanju pristupa u obrazovanju, da se stvore uslovi za inkluzivno obrazovanje i razviju mogućnosti za zapošljavanje studenata s invaliditetom. Pored navedenog, cilj je i unapređenje kapaciteta studentskih službi, administracije, studentskih i upravljačkih tijela u partnerskim institucijama, odnosno univerzitetima partnerima na projektu, razvoj modernih inkluzivnih praksi, kao i asistivnih tehnologija.

Tokom samog događaja, priliku da se obrate prisutnima imali su i studenti Univerziteta Donja Gorica a svoje radove su  izložili studenti Fakulteta za dizajn i multimediju - Rastko Radulović, Vladimir Pejović i Ksenija Đurković. 

Izvor: Saopštenje za javnost Univerziteta Donja Gorica

U susret Međunarodnom danu Ljudskih prava održaće se tribina na temu Ljudska prava: Trenutna situacija u Crnoj Gori, sjutra, 9. decembra 2021, s početkom u 11.30 časova u Galeriji Solidarnosti, u Kotoru.

Marina Vujačić, izvršna direktorica Udruženja mladih sa hendikepom Crne Gore, govoriće na ovom događaju. Takođe, učesnice tribine su i: Staša Baštrica, osnivačica udruženja LBTQ žena Stana, Paula Petričević, mirovna i feministička aktivistkinja, Fana Delija, izvršna direktorica NVO Centar za romske inicijative.

Moderatorka će biti Aleksandra Tomović, urednica programa za mlade u Kulturnom centru Nikola Đurković.

Organizator ovog događaja je Sekretarijat za kulturu, sport i društvene djelatnosti Opštine Kotor.

Pripremila: Anđela Miličić

Organi ua sprovođenje izbora: Državna izborna komisija, opštinske izborne komisije i birački odbori moraju omogućiti osobama s invaliditetom (OSI) ostvarivanje biračkog prava, dostojanstveno i pod jednakim uslovima s ostalim građanima, na predstojećim lokalnim izborima, koji će se održati u nedelju 5. decembra na Cetinju, u Mojkovcu i u Petnjici.

Savez slijepih Crne Gore (SSCG) i Udruženje mladih sa hendikepom Crne Gore (UMHCG) već duži niz godina zagovaraju ostvarivanje biračkog prava OSI, kako kroz izmjene i unapređenje zakonodavstva, tako i kroz primjenu standarda i stvaranje uslova za nesmetano uživanje prava u praksi.

Konvencija Ujedinjenih nacija o pravima osoba s invaliditetom u članu 29 navodi da države potpisnice OSI garantuju njihova politička prava i mogućnost da ta prava uživaju na osnovu jednakosti sa drugima, pa se Crna Gora njenom ratifikacijom obavezala da će osobama s invaliditetom omogućiti i stvoriti uslove za aktivno i pasivno uživanje biračkog prava.

Tokom izbornog dana, na prethodno održanim parlamentarnim izborima, 30.8.2020, dobili smo više informacija od strane OSI koje su se odnosile na nemogućnosti ravnopravnog i apsolutno tajnog glasanja, zbog čega su pred sudovima pokrenute tužbe za zaštitu od diskriminacije, ili pritužbe pred Zaštitnikom ljudskih prava i sloboda. Jedan dio informacija odnosio se i na domen rada biračkih odbora – BO na sam dan izbora, odnosno tokom glasanja.

SSCG i UMHCG u saradnji sa Misijom OEBS-a u Crnoj Gori izradili su Smjernice za unapređenje pristupačnosti izbornog procesa za OSI, čije ozbiljno i detaljno razmatranje i dosljednu primjenu očekujemo od strane OIK Cetinje, OIK Mojkovac, i OIK Petnjica, a koje su u prethodnom periodu i u neposrednoj komunikaciji predstavljene članovima komisija. Ukratko, smjernice se odnose na pristupačnost biračkog mjesta, visinu police u glasačkoj kabini i visinu glasačke kutije, etison trake za kretanje i orijentaciju osoba oštećenog vida, šablone za glasački listić, mogućnost potpisa izvoda iz biračkog spiska faksimilom, brošure na Brajevom pismu sa sadržajem teksta sa glasačkog listića, glasanje uz pomoć asistenta.

Osim smjernica koje se odnose na pristupačnost biračkih mjesta, biračkog materijala i procedura glasanja ukazujemo da izborne komisije i birački odbori moraju omogućiti nesmetano glasanje i svim osobama lišenim poslovne sposobnosti, a koje su u proteklom periodu u skladu sa zakonom, vraćene u birački spisak i tako konačno u mogućnosti da uživaju jedno od osnovnih prava u građanskom društvu.

U slučaju kršenja prava, uključujući i zbog nemogućnosti da neke OSI uopšte pristupe biračkom mjestu i ovog puta biće pokrenuti postupci za zaštitu od diskriminacije, koji su i do sada, posebno kada je bilo riječi o javnim objektima i objektima u javnoj upotrebi, završavani u korist same OSI. U tom smislu, osim pripremnih radnji od strane opštinskih izbornih komisija, očekujemo i da sami birački odbori na dan izbora preduzmu potrebne radnje koje su u domenu njihove nadležnosti, a koje će izborni proces učiniti pristupačnim za sve kategorije osoba s invaliditetom.

Ovim putem želimo da apelujemo na partije koje delegiraju članove za biračke odbore da iste upoznaju sa zakonskim obavezama i datim preporukama, kako bi OSI koje ostvaruje biračko pravo na Cetinju, u Mojkovcu, i u Petnjici ostvarile svoje biračko pravo na ravnopravan način kao i ostali građani, uz zaštitu dostojanstva, tajnosti i samostalnosti glasanja.

Savez slijepih Crne Gore i Udruženje mladih sa hendikepom   

U Evropi živi oko 60 miliona žena i djevojčica s invaliditetom koje čine oko 60% ukupne populacije osoba s invaliditetom. Žene s invaliditetom su od dva do pet puta u većem riziku da budu žrtve nasilja od žena bez invaliditeta i izložene su prisilnoj sterilizaciji i abortusima, kao i drugim oblicima nasilja specifičnim za žene s invaliditetom. Pristup pravdi i servisima podrške i zaštite im je često nemoguć zbog (ne)pristupačnosti, pravnih i drugih barijera. 

Od izbijanja pandemije COVID-19 pojavljujue se podaci iz prvih redova o porastu svih vidova nasilja nad ženama i djevojčicama, naročito porodičnog nasilja. I dalje je nemoguće procijeniti sveukupni uticaj pandemije. Ipak, ona je u prvi plan istakla kršenja ljudskih prava s kojima se suočavaju hiljade žena i djevojčica s invaliditetom. 

Na Međunarodni dan borbe protiv nasilja nad ženama, 25. novembra, Evropdki forum osoba s invaliditetom (EDF) poziva Evropsku uniju da zaštiti prava žena s invaliditetom. EU treba da preuzme konkretne akcije da okonča nasilje, zlostavljanje i prisilnu sterilizaciju svih žena i djevojčica s invlaiditetom, u skladu s Konvencijuom UN o pravima osoba s invaliditetom, Konvencijom o eliminaciji svih oblika diskriminacije žena i Istanbulskom konvencijom Savjeta Evrope o sprečavanju i suzbijanju nasilja nad ženama i nasilja u porodici. 

Evropska unija će 8. decembra predstaviti prijedlog evropskog zakonodavstva za borbu protiv nasilja nad ženama i rodno zasnovanog nasilja. Ovaj prijedlog mora biti ambiciozan koliko i Istanbulska konvencija, mora uključiti pitanja u vezi s invaliditetom i zaštititi sve žene i djevojčice u svoj njihovoj raznolikosti. 

Šta je nasilje specifično prema osobama s invaliditetom? 

Nasilje specifično prema osobama s invaliditetom su svi oblici nasilja s kojima se suočavaju žene i djevojčice s invaliditetom koji su dodatno usložnjeni činjenicom da nasilnici koriste barijere i diskriminaciju s kojima se žrtve susreću usljed invaliditeta. Na primjer, to mogu biti fizičko, psihičko ili ekonomsko nasilje, kao što su ograničavanje, seksualno zlostavljanje prilikom obavljanja dnevne higijene, uklanjanje ili kontrola sredstava za komunikaciju, nasilje tokom tretmana, prisilno davanje ljekova ili uskraćivanje ljekova, kontrola finansija, uključujući socijalna davanja i davanja po osnovu invaliditeta, i emocionalno zlostavljanje u vezi s invaliditetom. Žene s intelektualnim ili psihsocijalnim invaliditetom, žene s oštećenjem sluha i vida i žene i djevojčice s visokim stepenom potrebe za podrškom su u najvećem riziku od ovakvog nasilja. 

Šta je Istanbulska konvencija? Zašto je toliko važna? 

Konvencija Savjeta Evrope o sprečavanju i suzbijanju nasilja nad ženama i nasilja u porodici, poznatija i kao “Istanbulska konvencija” je međunarodni dokument koji ima za cilj borbu protiv nasilja nad ženama i djevojčicama. Usvojena je 2011, a stupila na snagu 2014. 

Konvencija je prvi evropski instrument koji pravno teži prevenciji rodno zasnovanog nasilja, zaštiti žrtava nasilja i kažnjavanju nasilnika. Ona objašnjava šta države treba da preduzmu da spriječe i kazne nasilja nad ženama i porodično nasilja. Neke od mjera su podizanje svijesti, prikupljanje podataka i pravne mjere (na primjer, prepoznavanje da su priislna sterilizacija ili genitalno sakaćenje oblik nasilja nad ženama). Fokus je na vladama koje treba da se uključe u prevenciju, kažnjavanje i aktivnosti zaštite. Ovo se može uraditi kroz trening, edukaciju, resurse, primjenu zakona i pravne sisteme. 

Zahtjevi EDF 

Evropski forum osoba s invaliditetom želi da podigne svoj glas da osudi situaciju u kojoj su hiljade žena i djevojčica s invaliditetom u Evropi žrtve ili u ozbiljnom riziku da postanu žrtve nasilja nad ženama ili rodno zasnovanog nasilja, u svim njegovim vidovima i oblicima i koje ostaje nevidljivo u javnim politikama u ovoj oblasti. 

Ne samo da se suočavaju s nasiljem u većoj mjeri nego žene bez invaliditeta, već imaju i dodatne barijere prilikom prijavljivanja, pristupa pravdi i mjerama podrške i zaštite za žrtve. 

Pozivamo Evropsku uniju da: 

• Usvoji jako EU zakonodavstvo o sprečavanju nasilja nad ženama i djevojčicama i rodno zasnovanog nasilja koje će uključiti sve žene i djevojčice u svoj njihovoj raznolikosti; 
• Uvrsti rodno zasnovano nasilje na listu zločina u EU; 
• Postigne ratifikaciju Istanbulske konvencije Savjeta Evrope; 
• Osigura da se pitanje rodno zasnovanog nasilja adresira u releventnim EU politikama i strategijama (obrazovanje, humanitarna pomoć, digitalna agenda i sl); 
• Prikuplja podatke i sprovodi istraživanja o uzrocima, zastupljenosti, posljedicama i troškovima rodno zasnovanog nasilja i nasilja u porodici. Podaci i istraživanja treba da budu razvrstani tako da prikažu položaj marginalizovanih grupa, uključujući žene i djevojčice s invaliditetom i majke i druge žene koje imaju člana porodice s invaliditetom; 
• Finansira i promoviše treninge i izgradnju kapaciteta profesionalaca u zemljama članicama EU, kao što su pružaoci servisa podrške, profesionalci u oblasti zdravstvene zaštite i krivičnog pravosuđa (uključujući pružaoce servisa podrške za žrtve, doktora, babica, policajaca, sudija). Svi profesionalci treba da budu edukovani o nasilju nad ženama i djevojčoicama, posebno oni koji rade s marginalizovanim grupama žena, kao što su žene i djevojčice s invaliditetom, uključujući i one žene i djevojčice s invaliditetom koje žive u institucijama; 
• Finansira i promoviše emocionalno i seksualno obrazovanje u zemljama članicama EU, uključujući projektno finansiranje. Ovo treba da bude ponuđeno mladima s invaliditetom koji žive u institucijama i van njih, i da uključi informacije o poštovanju drugih, kapacitet da se kaže “ne”, i da uključi organizacije žena s invaliditetom i ženske grupe. 

EDF je objavio studiju o položaju žena i djevojčica s invaliditetom i poziva Evropsku uniju da hitno usvoji mjere za prevenciju, zabranu i osudu nasilja nad svim ženama i djevojčicama u svoj njihovoj raznolikosti. 

Izvor: Evropski forum osoba s invaliditetom 

Prevela: Anđela Radovanović

Udruženju mladih sa hendikepom Crne Gore (UMHCG) je u okviru Konkursa za realizaciju programa javnog rada “Direktno otvaranje radnih mjesta” iz 2021. odobreno angažovanje deset personalnih asistenata/kinja za osobe s invaliditetom (OSI). Usluga je obezbijeđena OSI, koji su korisnici ili članovi Udruženja, shodno prioritetima i raspoloživim finansijskim sredstvima. Asistencija se pruža po principu 1 na 1, s tim što korisnici/ce sami određuju satnicu, kao i kada, u kom trenutku i na kojem mjestu im je asistencija potrebna.

U pružanju usluge personalne asistencije angažovana je grupa nezaposlenih: lica bez školske spreme ili sa završenom osnovnom školom, lica koja u poslednjih 12 mjeseci nijesu bila u radnom odnosu i nezaposlene žene. Usluga se pruža na teritoriji Glavnog grada Podgorica, i opština Bijelo Polje i Nikšić odakle su i izabrani korisnici usluga. 

Javni rad je podržan od strane Zavoda za zapošljavanje Crne Gore i trajaće četiri mjeseca, počev od 10. novembra 2021.

Za izuzetan sportski rezultat u 2021. nagradu će dobiti atletičarka Maja Rajković, bronzana u bacanju koplja na Evropskom prvenstvu u poljskom Bidgošću.

Stonoteniser Filip Radović najuspješniji je crnogorski paraolimpijac u 2021., odlučio je Upravni odbor Paraolimpijskog komiteta Crne Gore (POKCG).

Radović je na Paraolimpijskim igrama u Tokiju osvojio bronzanu medalju, prvu u istoriji crnogorskog paraolimpijskog sporta. Trenutno je peti igrač na svjetskoj seniorskoj rang listi.

Za izuzetan sportski rezultat u 2021. nagradu će dobiti atletičarka Maja Rajković, bronzana u bacanju koplja na Evropskom prvenstvu u poljskom Bidgošću.

Najuspješnija nacionalna selekcija je Golbal reprezentacija, vicešampion na Evropskom prvenstvu B divizije i sedmoplasirana na Evropskom prvenstvu A divizije u Samsunu.

Za najuspješnijeg mladog sportistu izabran je plivač Andrija Đurović, osvajač medalja na internacionalnim plivačkim mitinzima u Beogradu i Sarajevu.

Najuspješniji trener je Nikolae Lupulesku, trener Filipa Radovića i Stonoteniske reprezentacije Crne Gore.

Za izuzetan sportski rezultat u 2021. biće nagrađeni i Veljko Čegar, trener para atletske reprezentacije Crne Gore i Nikola Čurović, selektor Golbal reprezentacije Crne Gore.

Izvor: portal Vijesti

Priredio: Ivan Čović

Da bismo imali „škole za svakoga“ potrebno je da nastavno osoblje prolazi obuku za adekvatan pristup i rad s učenicima s invaliditetom, da postoje grupe podrške za roditelje i njihovu djecu s invaliditetom, i da sve nadležne institucije, uključujući svakako i nadležno Ministarstvo, i zainteresovane strane budu adekvatnije uvezane u zajedničkom cilju osiguranja inkluzivnog obrazovanja. Ovo je zaključak radionica s nastavnim osobljem organizovanim u okviru projekta Nauči – primijeni – promijeni, u okviru kojeg je Udruženje mladih sa hendikepom Crne Gore (UMHCG) pokrenulo postupak za akreditaciju programa obuke kod Zavoda za školstvo, dok kao dodatan doprinos realizaciji projekta predstavlja i akreditacija programa obuke kod Centra za stručno obrazovanje.  

Naime, UMHCG je u proteklom periodu organizovalo tri radionice za nastavno osoblje, po jednu u centralnoj, sjevernoj i južnoj regiji. Na radionicama je učestvovalo nastavno osoblje, stručni saradnici zaposleni u stručnoj službi (pedagozi, psiholozi, fizioterapeuti, asistenti u nastavi).

Dvodnevne radionice su realizovane kroz dva modula odnosno, teorijski i praktični rad, radionice, vježbe, individualni rad i rad u grupama. Na radionici je bilo riječi o modelima pristupa invaliditetu i njihovom uticaju na ljudska prava osoba s invaliditetom kroz istoriju, uključujući posebno pravo na obrazovanje i način pristupa osobama s invaliditetom u obrazovanju, zatim o terminologiji koja se koristi u obrazovanju, kroz ophođenje i rad s učenicima s invaliditetom.

Takođe je bilo riječi i o servisima podrške i vrstama servisa podrške koji su značajni za učenike s invaliditetom, kao što su: asistencija u nastavi, usluga prevoza „od vrata do vrata“, psihološka podrška, pas vodič i pas pomagač. Pokrenuta je diskusija o tome koliko su ove vrste servisa podrške dostupne učenicima.  Posebno su razmatrane obaveze iz Konvencije UN o pravima osoba s invaliditetom. Učesnici su imali prilike da na praktičan način navedu koja je uloga škole, koja je uloga nastavnika, a koja je uloga Ministarstva prosvjete, nauke, kulture i sporta, a pored toga i da, nakon procjene potreba učenika izvedene kroz metod simulacije, popune Individualno-razvojno obrazovni program (IROP) i Individualno-tranzicioni plan (ITP).

Nastavno osoblje je istaklo da bi više željelo da čuje o saradnji obrazovno-vaspitnih ustanova s udruženjima, NVO sektorom i ulozi lokalne zajednice u pružanju podrške osobama s invaliditetom, o tome kako planirati IROP i ITP posebno za učenike s intelektualnim invaliditetom, o načinu rada komisija za usmjeravanje, o procjeni potreba i načinima izjednačavanja mogućnosti za učenike s invaliditetom, o doprinosu i uticaju nastavnika u obezbjeđivanju servisa podrške, i o tome kako model zasnovan na ljudskim pravima primijeniti u obrazovanju, uključujući segmente prenosa znanja i ocjenjivanja. 

Ovo je ujedno i poslednja aktivnost koja je realizovana u okviru projekta Nauči – primijeni – promijeni , a uz finansijsku podršku Ministarstva prosvjete, nauke, kulture i sporta, po Javnom konkursu Inkluzija na djelu, raspisanom od strane Komisije za raspodjelu sredstava nevladinim organizacijama u oblasti institucionalnog i vaninstitucionalnog obrazovanja-podoblast podrška inkluzivnom obrazovanju u 2020.

Pripremila: Anđela Miličić

Grupa aktivista i aktivistkinja za prava osoba s invaliditetom usavršila je svoja znanja o trenerskim vještinama i pravima osoba s invaliditetom kroz Trening za trenere. 

Osam učesnika i učesnica iz cijele Crne Gore, uz podršku iskusnih trenera Marine Vujačić, Gorana Macanovića i Vuka Maraša, su u okviru drugog modula treninga, u periodu od 20. do 24. septembra, učili o metodama trenerskog rada, trenerskim vještinama, radu s osobama s invaliditetom, dizajnu treninga, nakon čega su imali priliku da znanje praktično primijene i izvedu svoje mini-treninge na odabrane teme, uz povratne informacije o neophodnim poboljšanjima i smjernice za dalji rad. 

Po završetku ovog segmenta treninga, učesnicima i učesnicama je obezbijeđena mentorska podrška od strane trenera, uz koju su detaljnije razvijali teme kojima bi željeli da se bave u budućem trenerskom radu, a potom je uslijedilo i novo izvođenje, praćeno dodatnim savjetima i podrškom. 

Učesnici koji su najuspješnije prošli kroz trening, biće uključeni u dalje faze obuke i rad uz iskusnije trenere u UMHCG-ovom trenerskom timu, kako bi se povećao broj osoba koje imaju dovoljno znanja i vještina za vođenje treninga na teme u oblasti invaliditeta i adekvatan pristup fenomenu invaliditeta. Sam koncept treninga zasnovan je na osnovnim principima Konvencije UN o pravima osoba s invaliditetom i modelu pristupa invaliditetu zasnovanog na ljudskim pravima. 

Jačanje kapaciteta i sticanje znanja novih aktivista i aktivistkinja u pokretu za prava osoba s invaliditetom predstavlja temelj za jačanje pokreta, uključivanje novih mladih osoba s invaliditetom u rad organizacija, ali je doprinos i cijelom civilnom pokretu u Crnoj Gori koji mora zauzeti adekvatan odnos prema invaliditetu i težiti uključivanju osoba s invaliditetom u sve segmente djelovanja, kako bi istinski mogao doprinositi društvenim promjenama. 

Ovaj trening jedna je od aktivnosti programa Transformacija za efikasno učešće – Transformation for Efficient participation – TEN) koji UMHCG sprovodi uz podršku Evropske unije kroz EU TACSO 3 P2P Program tehničke podrške organizacijama civilnog društva na Zapadnom Balkanu i u Turskoj, koji sprovode konzorcijum GDSI Limited i LDK Consultants.

Udruženje mladih sa hendikepom Crne Gore (UMHCG) poziva žene s invaliditetom (ŽSI) da prisustvuju radionici o ekonomskom nasilju i mehanizmima zaštite, koja će se održati 17. novembra 2021. u Nikšiću. Radionica je otvorena za ciljnu grupu iz Nikšića, Danilovgrada, Podgorice, Šavnika, Žabljaka i sa Cetinja. 

Organizovanjem radionice o ekonomskom nasilju i mehanizmima zaštite se namjerava da se ŽSI informišu o ekonomskom nasilju, načinu prijavljivanju i dostupnoj podršci od strane odgovornih državnih organa. Takođe, cilj je podsticanje i motivacija ŽSI da rade na sopstvenoj ekonomskoj nezavisnosti.

Zainteresovane kandidatkinje se mogu prijaviti najkasnije do 15. novembra 2021. pozivom na broj 020/265-650 ili pozivom ili porukom na brojeve 067/801-761 ili 069/385-981, ili na mejl: Ova adresa el. pošte je zaštićena od spambotova. Omogućite JavaScript da biste je videli.. 

Radionica se realizuje kroz projekat OSnaŽene (WomE(n)mPoWereD), koji ima za cilj da osvijetli temu ekonomskog nasilja i doprinese smanjenju stepena ekonomskog nasilja nad ženama s invaliditetom (ŽSI) u Crnoj Gori. Projekat je finansiran od strane Ambasade SAD u Podgorici.

Napomena: Putni troškovi biće pokriveni u razumnom iznosu za učesnice na radionici i njihove eventualne asistente za koje je potrebno posebno odobrenje organizatora za učešće na radionici.

Udruženje mladih sa hendikepom Crne Gore (UMHCG) organizuje drugu dvodnevnu radionicu s nastavnim osobljem u Baru, 11. i 12. oktobra 2021, s početkom u 11.00 časova, u hotelu Franca.

Naime, UMHCG je kod Zavoda za školstvo predalo za akreditaciju Program obuke za nastavno osoblje pod nazivom: Obuka za nastavno osoblje o osnovnim temama invaliditeta i inkluzivnog obrazovanja: Nauči - primijeni – promijeni, nakon čega su planirane tri dvodnevne radionice za nastavno osoblje u centralnoj, sjevernoj i južnoj regiji.

Ovaj Program ima za cilj da podstakne sticanje određenih, specifičnih znanja kod nastavnog osoblja, a koje će primijeniti u radu s osobama s invaliditetom, prije svega, kroz upotrebu adekvatne terminologije i modela pristupa invaliditetu, ali i kroz shvatanje uloge i značaja upotrebe adekvatnih servisa podrške za učenike s invaliditetom (usluga dostupnog prevoza, asistencija u nastavi). Takođe, fokus će biti na prilagođavanju nastavnog procesa i metoda rada za sve učenike s invaliditetom, kako bi na pravi način učenici sticali znanja i vještine i ista usvajali u što većoj mjeri. Na ovaj način učenici će biti motivisani da nastave dalje školovanje odnosno upišu fakultet. 

Programom su obuhvaćene sljedeće teme:

• Invaliditet i modeli pristupa invaliditetu; koja u okviru sesije obuhvata i podteme: Jezik, terminologija i modeli pristupa invaliditetu, i Terminologija i modeli pristupa invaliditetu u obrazovnom sistemu; zatim
• Servisi podrške za učenike s invaliditetom; s podtemama Uloga škole i nastavnika u obezbjeđivanju servisa podrške za učenike s invaliditetom; i 
• Inkluzija i inkluzivno obrazovanje kao pojam i pravo OSI; s podtemama Analiza statusa inkluzivnog obrazovanja u Crnoj Gori; i IROP i ITP kao osnova izjednačavanja mogućnosti u obrazovanju.

Cilj ove aktivnosti je da doprinese većoj informisanosti nastavnog osoblja kada je riječ o pravima djece s invaliditetom i adekvatnim pristupima u radu s OSI, servisima podrške, koji su potrebni učenicima s invaliditetom tokom trajanja njihovog obrazovanja, asistivnom tehnologijom, načinima izjednačavanja mogućnosti i dr. 

Aktivnosti se realizuju u okviru projekta Nauči – primijeni – promijeni koji sprovodi UMHCG uz finansijsku podršku Ministarstva prosvjete, nauke, kulture i sporta, po Javnom konkursu Inkluzija na djelu, raspisanom od strane Komisije za raspodjelu sredstava nevladinim organizacijama u oblasti institucionalnog i vaninstitucionalnog obrazovanja-podoblast podrška inkluzivnom obrazovanju u 2020.

Pripremila: Anđela Miličić, koordinatorka projekta